Op korte afstand is Mark Rutte benaderbaar, vriendelijk en bescheiden, en in de politiek heeft hij bewezen een schandaalbestendige persoonlijkheid te zijn, een vaardige onderhandelaar en kameleon die in staat is complexe landschappen te doorkruisen, zoals hij de afgelopen maanden bewees toen hij de steun van zijn belangrijkste tegenstanders won om zich kandidaat te stellen voor secretaris-generaal van de NAVO.
Zijn enige uitdager, de Roemeense president Klaus Iohannis, trok zijn kandidatuur in, waardoor Rutte de vrije hand kreeg in zijn poging Jens Stoltenberg op te volgen, en de ambassadeurs bij de NAVO zullen naar verwachting volgende week zijn benoeming als nieuwe chef bevestigen.
Na Dirk Stikker, Joseph Luns en Jaap de Hoop Scheffer wordt hij de vierde Nederlander op deze post. Maar Rutte heeft het niet altijd gemakkelijk gehad, niet in de laatste plaats vanwege de oppositie van de Hongaarse president Viktor Orbán, met wie hij al vaak in aanvaring is gekomen over het Hongaarse beleid inzake homoseksualiteit en justitiële hervormingen. Orbán ging zelfs zover om te zeggen dat “de Nederlander” hem “haat” en Rutte beloofde Hongarije “op de knieën te krijgen” over homofobe wetgeving, dus hij zwoer het hem moeilijk te maken.
Als Rutte iets heeft bewezen in zijn bijna 14 jaar als Nederlandse premier, dan is het wel zijn vermogen om vaardige deals te sluiten met zijn rivalen, ongeacht ideologie of vijandschap. Hij verlichtte de spanningen met Orbán met een brief waarin hij “nota nam” van het feit dat zijn opmerkingen “wrevel hadden veroorzaakt in Hongarije”, waardoor Orbán de overwinning kon claimen voor zijn Hongaarse publiek zonder excuses of herroeping. Rutte is bekend onder verschillende bijnamen.
Een daarvan is “Teflon Mark”, een metafoor voor de coating die voorkomt dat voedsel aan een koekenpan blijft plakken, om zijn vermogen te beschrijven om zich ongeschonden uit de problemen te wurmen. Hij is ook de “havik” die opriep tot Europese bezuinigingsmaatregelen, wat de relaties met Zuid-Europese landen onder druk zette, maar dit lijkt achter hem te liggen en deze landen steunen ook zijn aspiraties om de NAVO te leiden. Op 43-jarige leeftijd was hij de eerste liberale regeringsleider in bijna een eeuw, regerend met radicaal rechts van Geert Wilders (2010-2012), sociaaldemocratisch links (2012-2017) en in twee opeenvolgende vierpartijencoalities – Progressieven, Christendemocraten en ChristenUnie Conservatieven – tussen 2017 en 2022.
Hij is nu in functie totdat het nieuwe kabinet van Wilders aantreedt, naar verwachting op 2 juli.
Rutte, geboren op 14 februari 1967 in Den Haag, studeerde geschiedenis (1985-1992) aan de Universiteit Leiden en ging, na gewerkt te hebben in de particuliere sector, in de jaren ’90 de politiek in als lid van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD). Zijn carrière werd gekenmerkt door constante promoties: hij was staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en in 2006 voorzitter van de VVD. In 2010 maakte hij de sprong naar premier, totdat hij op 7 juli aftrad vanwege meningsverschillen over het migratiebeleid en een paar dagen later zijn terugtreden uit de politiek aankondigde.
Dit aftreden kwam als een verrassing voor de Nederlanders, die gewend zijn aan de pragmatische aanpak van een politicus die niet snel de handdoek in de ring gooit. Wat wilde hij gaan doen? “Misschien lesgeven,” zei hij toen. Maar weinigen geloofden dat hij geen ander plan had. “Hij wist al vanaf die dag dat hij een favoriet was voor de NAVO. Dat is een van de redenen waarom hij een crisis in zijn eigen regering heeft gecreëerd,” zegt de Nederlandse politieke commentator Ron Fresen, die Rutte en zijn entourage heeft geanalyseerd en in mei een boek heeft gepubliceerd. Maar Rutte bevestigde zijn kandidatuur pas in oktober, toen hij toegaf dat hij het “heel interessant” vond om de NAVO te leiden.
Dit werd gevolgd door een succesvolle poging om de steun van de hele alliantie te winnen. De liberale politicus heeft zichzelf altijd afgeschilderd als een burger uit de arbeidersklasse, een staatsman en een teamspeler, die in staat is rivalen aan tafel te krijgen en niet weg te lopen tot er een akkoord is bereikt. Hij is vrijgezel en kinderloos en leidt een bescheiden en privéleven. Zijn “normaliteit” heeft hem geliefd gemaakt bij Nederlanders van alle kleuren, die op hem hebben gestemd in plaats van op zijn partij: Hij praat met mensen op straat, geeft les op een middelbare school, fietst naar zijn werk, woont al tientallen jaren in hetzelfde huis en bewaart zijn gammele Saab uit 1990. Maar hoe zal de NAVO de bescheiden Rutte beïnvloeden?
Bron: Agentschappen
