Op 31 december 2024 viert de Russische president Vladimir Poetin 25 jaar absolute macht, een kwart eeuw waarin hij al zijn vijanden heeft uitgeschakeld, verschillende oorlogen heeft uitgeroepen, gebieden heeft geannexeerd en een monolithische machtsverticaal heeft gevestigd die nu al tekenen van anachronisme vertoont. “We zijn van de rand van de afgrond afgekomen”, zei Poetin, verwijzend naar de situatie waarin Rusland zich bevond toen Boris Jeltsin op 31 december 1999 de macht aan hem overdroeg.
Hij werd afgelopen maart herkozen voor nog een termijn van zes jaar en heeft zijn plaats in de geschiedenis al gevonden. Poetin wil de geschiedenis ingaan als de man die de Russen, die vernederd waren na de ineenstorting van de Sovjet-Unie in 1991, hun keizerlijke trots heeft teruggegeven. Een imperium kan geen democratie zijn, maar het Russische geduld, hoe bijbels ook, heeft een grens. De prijs van de overwinning in Oekraïne voor de leider van het Kremlin is de dunne lijn tussen succes en mislukking.
Als een tsaar heeft Poetin de afgelopen 25 jaar het meest meedogenloze absolutisme in de politiek uitgeoefend; hij heeft blind vertrouwen getoond in de orthodoxe kerk – Rusland is de nieuwe morele reserve tegen het steriele liberalisme – en de messiaans-nationalistische ideologie van de Russische wereld bevorderd. Nam hij in zijn beginjaren nog adviezen aan, vanaf 2012 – kort na de dood van de Libische Muammar Kadhafi – vestigde hij een personalistisch regime waarin hij altijd het laatste woord heeft.
De collegiale besluitvorming die kenmerkend was voor het Centraal Comité en het Politbureau in de Sovjettijd is vervangen door een Veiligheidsraad waarin geen ruimte is voor afwijkende meningen. De Kremlinpartij en het parlement zijn nu slechts figuranten. Met de grondwetswijziging die hem in staat stelt om tot 2036 aan de macht te blijven, heeft hij een Rubicon overgestoken waarvan geen weg meer terug is. Poetin vertrouwt op de kerk om het volk ervan te overtuigen dat hij net als de tsaren een quasi goddelijk mandaat heeft. Deze situatie is verergerd tijdens de pandemie van het coronavirus. Met kaarten van het keizerlijke Rusland opgesloten in zijn bunker, mochten slechts een paar adviseurs met hem spreken. Het resultaat was de eerste invasie van een Europees land sinds de Tweede Wereldoorlog.
In de ogen van Poetin bewees de overhaaste terugtrekking van de VS uit Afghanistan dat het Westen het dieptepunt had bereikt. De terugkeer van de Taliban aan de macht overtuigde hem ervan dat noch de VS noch de Europeanen militair zouden ingrijpen in Oekraïne. Hij had het mis. Poetin geloofde de valse rapporten van zijn geheime diensten dat Oekraïne in drie dagen zou vallen omdat president Volodymir Zelensky na het eerste schot zou vluchten.
Toen de Duitse bondskanselier Angela Merkel zei dat haar Russische collega zijn realiteitszin had verloren, bedoelde ze precies dat. Zijn ontmoetingen met buitenlandse staatshoofden lijken natuurlijk meer op geschiedenislessen, een verhaal dat door het Kremlin is herschreven. Poetin zegt graag dat de frontlinie niet alleen Oekraïne is, maar ook de Russische cultuur, onderwijs, economie en technologie. Met de hulp van zijn collega’s van de voormalige KGB heeft hij ook de oorlog verklaard aan zijn volk. Dat betekent tegenstanders als Navalni, schrijvers als Akunin, kunstenaars, journalisten, activisten en wetenschappers die niet patriottisch genoeg zijn, en alle jongeren die niet in het buurland willen vechten.
Het is een nieuwe culturele revolutie waarin de nieuwe elite, de echte helden, niet de proletariërs zijn, maar de veteranen van de Oekraïense oorlog, zij die er heilig in geloven dat Rusland een uitverkoren natie is en een manifeste bestemming heeft zoals de VS.
De gebeurtenissen van 8 december in Syrië hebben echter aangetoond dat alle autoritaire regimes, hoe wreed ze ook zijn, voeten van klei hebben. De verbanning van de Syrische leider Bashar al-Assad naar Rusland is een bevestiging van de nederlaag van de geopolitieke visie van Poetin, die geobsedeerd is om een einde te maken aan de westerse hegemonie op alle continenten, maar niet in staat is om op twee fronten tegelijk te vechten.
De blitzkrieg in Oekraïne heeft mankracht en middelen uitgeput en onthuld dat Rusland weliswaar in staat is om hypersonische raketten te produceren, maar technologisch achterloopt en geplaagd wordt door corruptie in de rangen van de generale staf. Het hoofd van de Wagner Group, Jevgeni Prigozjin, realiseerde zich dit en probeerde de situatie te veranderen met een gewapende opstand die veel Russen uit hun lethargie schudde, maar hem het leven kostte.
De Russische geheime diensten, de ruggengraat van het regime, stapelen de fouten op. Van de islamitische aanslag waarbij 145 mensen om het leven kwamen in maart tot de recente moordaanslag op de generaal die verantwoordelijk is voor de chemische en biologische defensie, die de woede van Poetin opwekte. Ruslands belangrijkste oorlogsexport is niet langer koolwaterstoffen, maar het gebruik van geweld ter verdediging van de vijanden van het Westen, maar zelfs dit genre is achterhaald gebleken.
Bron: Agentschappen
