Het hormoon dat het verlangen naar andere mensen opwekt, is hetzelfde hormoon dat drugsverslaving veroorzaakt. Deze ontdekking werd gedaan tijdens veldstudies op muizen. De specialist in volksgezondheid en preventieve geneeskunde, Joan Carles March, legt uit dat het dopamine is, wat “een neurotransmitter, een chemische boodschapper van het centrale zenuwstelsel” is. In die zin benadrukt hij dat het algemeen bekend staat als “het hormoon van de motivatie en dat een teveel of tekort ervan tot een probleem kan leiden”.
March wijst erop dat het feit dat er meer of minder dopamine is een directe invloed heeft op het verlangen en het verlangen om een andere persoon te zien. “Het is betrokken bij verleiding en verlangen, maar in de voorafgaande fase. Ook als we verliefd worden en een hele sterke aantrekkingskracht voelen voor de ander, komt er een enorme dopaminerge stroom vrij, want dat is wat ons naar de ander toe drijft.”
Met dit in gedachten, “is het belangrijk om te onthouden dat een van de functies van dopamine is om plezier te genereren als een beloning voorafgaand aan het bereiken van een bepaald doel; dit moedigt herhaling van de taak aan in toekomstige keuzes. Dit mechanisme (waarbij niet alleen dopamine betrokken is) kan het functioneren van de hersenen in de context van verslaving verklaren. Drugs verstoren dus de dopaminerge circuits van genot en moedigen de consumptie van dit soort stoffen aan, zodat ze iemands prioriteit worden.
Dit hormoon wordt van nature geproduceerd in onze hersenen. “We kunnen het niet controleren,” zegt March. Hij meldt dat het weliswaar mogelijk is om het in het laboratorium te produceren, maar dat het niet direct kan worden toegediend. De bloed-hersenbarrière, waardoor bepaalde stoffen wel of niet de hersenen kunnen binnendringen, laat dopamine niet toe. Er is echter wel een manier om het toe te dienen: Levodopa, een voorloper van dopamine die de barrière kan passeren en deze neurotransmitter kan worden.
Dopamine helpt bij het anticiperen op genot. “Het eten van een favoriet voedingsmiddel activeert niet alleen het dopaminesysteem, maar zorgt er ook voor dat je aan het eten denkt en erop anticipeert. Dopamine bereidt ons voor op toekomstig genot. We weten dat het gaat om anticipatie of motivatie. Met andere woorden, dopamine is de stof die ons drijft om bepaalde dingen te doen, die ons motiveert”.
De expert benadrukt dat “het vrijkomen van deze molecule een reactie in de hersenen teweegbrengt die gepaard gaat met een chemische tsunami van neurotransmitters. Er zijn een aantal elementen die samen dit gevoel creëren: seks, eten en sociale relaties. Andere kunnen sport, meditatie of psychoactieve stoffen zijn. Het wordt een versterkingssignaal genoemd. Het komt vrij voordat we iets krijgen wat we lekker vinden en waarschuwt ons dat er iets aankomt of binnen handbereik is. Daarom voelen we een prettig gevoel als we aan iets nieuws denken”.
De rol van dopamine is veel belangrijker, want deze molecule is een van de twaalf belangrijkste en onmisbare transmitters voor het soepele fysieke, emotionele en intellectuele functioneren van ons lichaam. “Het is zeven uur ’s ochtends en de wekker gaat. Het regent buiten en het verlangen om je aan te kleden voor het werk is niet motiverend genoeg om aan de slag te gaan. Maar er is iets dat je opvrolijkt, dat je de boost geeft die je nodig hebt om te denken: ‘Daar gaan we’. Het is je kopje koffie. Je eerste dosis cafeïne die je overtuigt vanaf de eerste slok, dag na dag. Hoe meer je erover nadenkt, hoe meer je ervan gaat houden. Klinkt dat bekend? Het is de werking en magie van dopamine die ertoe heeft geleid dat het het plezier- of motivatiehormoon wordt genoemd,” legt de specialist uit. Dopamine zorgt ervoor dat neuronen met elkaar communiceren en dankzij dopamine worden de overdracht van informatie en emotionele, motorische en mentale reacties werkelijkheid,” legt hij uit.
Een van de belangrijkste punten is dat het de stemming reguleert. “De stemming van mensen hangt tot op zekere hoogte af van het dopamineniveau. Het wordt geassocieerd met de positieve gevoelens die zorgen voor plezier en welzijn, vreugde of euforie. Het is echter een tweesnijdend zwaard: dopamine motiveert mensen om plezierige activiteiten te ondernemen of op te zoeken, maar het kan ook leiden tot verslavingen.”
De bewegings- en spierfunctie is ook cruciaal. “Neurotransmitters zorgen ervoor dat de informatie uit de hersenen wordt doorgegeven aan de spieren. Hierdoor kunnen we rennen, springen en voorwerpen oppakken”. Niet minder belangrijk is de regulatie van slaap. “Dopamine speelt een rol bij het regelen van de slaap door de biologische klok van elke persoon aan te passen. Het zorgt ervoor dat het niveau wordt aangepast aan het tijdstip van de dag”. Het bevordert ook de cardiovasculaire gezondheid door de bloeddruk en hartslag op het juiste niveau te houden, en het bevordert een goed geheugen. “Dopamine houdt informatie vast in het langetermijngeheugen en zorgt ervoor dat het niet wordt vergeten, dus het is betrokken bij leren,” legt March uit.
Een andere functie van de neurotransmitter is het bevorderen van de neiging om creatief te zijn. “Deze neurotransmitter heeft een effect op creativiteit, omdat het wordt bepaald door het genereren van positieve, samenhangende en heldere ideeën. Het “bevordert ook de regulatie van het lichaamsgewicht. Er wordt gedacht dat mensen met een lager dopamineniveau de neiging hebben om externe versterkers te zoeken die dopamine produceren. In die zin is voedsel een van deze versterkers, wat de reden is waarom mensen met obesitas grotere hoeveelheden voedsel eten om dit plezier te genereren.
De gezondheidsexpert benadrukt dat dit hormoon helpt bij het reguleren van gezelligheid. “De productie van dopamine beïnvloedt hoe we ons verhouden tot andere mensen. Als er een verandering optreedt, door een teveel of een tekort, kunnen stoornissen zoals schizofrenie, sociale fobieën of bipolaire stoornis optreden”.
Een ander effect is het verlangen naar sterke emoties. “Ervaringen die als sterk worden ervaren (parachutespringen, sensatie of griezelactiviteiten) genereren pieken van deze molecule, die plaats maken voor een daaropvolgend gevoel van ontspanning en welzijn. Het speelt ook een rol in onze persoonlijkheid. “Er is waargenomen dat mensen met een hoger dopamineniveau meer angst ervaren en sneller gestrest zijn dan mensen met een lager niveau, die situaties met kalmte en vertrouwen ervaren.
March benadrukt ook dat “deze neurotransmitter ieders persoonlijkheid beïnvloedt. De molecule zou zelfs een van de factoren kunnen zijn die bepalen of iemand laf, moedig, zelfverzekerd of onzeker is”. Hetzelfde geldt voor emoties. Een onderzoek concludeerde dat de beschikbaarheid van dopamine in bepaalde hersengebieden bij jonge mensen ertoe leidt dat ze overdreven optimistisch zijn en zeer grote risico’s nemen. Er is ook aangetoond dat dopamine iemands sociale interacties reguleert. Mensen met een sociale fobie hebben bijvoorbeeld de neiging om minder dopamine vrij te geven in hun zenuwstelsel.
Een andere sleutel is dat dopamine verantwoordelijk is voor het regelen van de duur van informatie en herinneringen, waarbij rekening wordt gehouden met of je ze maar 12 uur vasthoudt en dan laat verdwijnen of dat je deze informatie langer opslaat. Het exacte moment waarop we beslissen of we de herinnering willen bewaren of niet is gerelateerd aan betekenisvol leren. Als we tevreden zijn met iets dat we hebben geleerd, activeert dopamine de hippocampus om deze informatie te bewaren. Als dopamine daarentegen de hippocampus niet activeert, wordt deze informatie niet opgeslagen in ons geheugen en vergeten.
Studies tonen aan dat tijdens een periode van stress of angst het dopamineniveau daalt en de manier waarop het wordt gemetaboliseerd verandert. Er is ontdekt dat deze veranderingen zich niet alleen voordoen in de twee gebieden waar deze molecule vandaan komt, maar ook in de gebieden die door zijn axonen worden bereikt. Bovendien kan chronische stress het aantal dopaminereceptoren in de dopamine-ontvangende gebieden veranderen, wat in verband wordt gebracht met depressieve episodes. Het is in verband gebracht met stemmingsregulatie. Bijvoorbeeld in het geval van depressie. Depressie is altijd in verband gebracht met serotonine, maar naast serotonine is er ook een verband gelegd met noradrenaline en dopamine. We weten dat een tekort aan alle drie de stoffen kan leiden tot depressie. Het is ook bekend dat dopamine in verband wordt gebracht met de ziekte van Parkinson vanwege zijn rol in de motorische controle. Het is precies dit tekort dat de motorische stoornissen veroorzaakt die typisch zijn voor deze ziekte.
Een tekort aan dopamine kan leiden tot gevoelens van zwakte, gebrek aan enthousiasme, desinteresse of zelfs depressie. Het tekort of teveel aan dopamine verandert een van de circuits waardoor het circuleert. Als het dopaminetekort optreedt in het circuit dat naar de prefrontale cortex leidt, kan dit leiden tot zeer uitgesproken cognitieve symptomen, zoals problemen met besluitvorming, werkgeheugen of uitvoerende functies. Bij schizofrenie met negatieve symptomen is dit tekort ook aanwezig in de prefrontale cortex.
De meest voorkomende symptomen waaraan een dopaminetekort kan worden herkend zijn vermoeidheid, slaapstoornissen, algemeen gebrek aan interesse en motivatie, lusteloosheid, rustelozebenensyndroom, gewichtstoename, somberheid, schuldgevoelens, impulsief en zelfdestructief gedrag en een slecht geheugen en concentratievermogen. Omgekeerd is aangetoond dat een teveel aan dopamine in verband kan worden gebracht met verslavingen of met de positieve symptomen van schizofrenie.
Bron: Agentschappen
