De Europese Unie wil Volodymyr Zelenskyi blijven steunen in het licht van de “existentiële dreiging” die uitgaat van de Russische agressie tegen Oekraïne en haar defensiecapaciteit vergroten in het licht van de dreiging van het Rusland van Vladimir Poetin, en dat alles in een meer dan turbulente tijd met de inauguratie van Donald Trump in het Witte Huis, zijn boze toespraak tegen Oekraïne afgelopen vrijdag (28/02/2025) en de opschorting van de militaire hulp aan het land.
De Europese staatshoofden en regeringsleiders spraken zich donderdag in Brussel uit voor de bescherming van Oekraïne, maar ook voor hun eigen bescherming tegen iets wat zij meer dan mogelijk achten: een aanval van Rusland op andere landen.
Op een speciale top, bijeengeroepen door de voorzitter van de Europese Raad, António Costa, beloofden de 27 “de mobilisatie te versnellen van de instrumenten en financiële middelen die nodig zijn om de veiligheid van de EU te versterken en haar burgers te beschermen”, altijd in samenwerking met de NAVO.
Deze nieuwe tekst van de conclusies, genaamd ReArm Europe en uitsluitend gericht op het herbewapenen van landen, werd door alle hoofdsteden onderschreven, een unanieme steun die niet werd bereikt voor het hoofdstuk over militaire bijstand aan Oekraïne, waarvan Hongarije, onder leiding van Viktor Orbán, zich distantieerde.
“Dit is een existentieel moment voor Europa”, kondigde de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, donderdag aan. “Europa wordt geconfronteerd met een existentieel en aanwezig gevaar en moet zichzelf daarom kunnen beschermen en verdedigen; evenzo moeten we Oekraïne in een sterke positie brengen,” voegde ze eraan toe, tot vreugde van de 27 die de afgelopen dagen onder leiding van het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk tot een akkoord zijn gekomen. Maar wat zijn de belangrijkste punten van het akkoord dat in Brussel is goedgekeurd?
Als onderdeel van het plan dat eerder was opgesteld en goedgekeurd door Ursula von der Leyen, kreeg een van de belangrijkste maatregelen groen licht: leningen van in totaal 150 miljard euro over een periode van tien jaar. Dit nieuwe financiële instrument zal de lidstaten leningen verstrekken tot 150 miljard euro die gedekt worden door de Gemeenschapsbegroting, maar met een last voor de nationale begroting, omdat het voorziet in initiatieven zoals de gecoördineerde activering van de ontsnappingsclausule, een mechanisme dat een land in staat stelt om de begrotingsregels in een bepaalde context te omzeilen zodat defensie-investeringen niet bijdragen aan het tekort.
Deze maatregel werd al gebruikt tijdens de Covid-19 pandemie als basis voor het herstelplan en om de energiecrisis als gevolg van de Russische invasie in Oekraïne aan te pakken. In die zin zetten de leningen de deur open voor het verlenen van financiële bijstand aan landen die dat nodig hebben in geval van “ernstige moeilijkheden bij de levering van bepaalde producten” of in geval van ernstige moeilijkheden als gevolg van natuurrampen “of uitzonderlijke omstandigheden” waarop zij geen vat hebben.
Het plan waarover donderdag overeenstemming werd bereikt, voorziet ook in defensie-uitgaven van 800 miljard euro over vier jaar, een historisch bedrag, waarvan 650 miljard euro afkomstig zal zijn van een stijging van het tekort met 1,5% tot het maximum dat voor staten is toegestaan. De rest is afkomstig uit Gemeenschapsfondsen en gezamenlijke aankopen en aanbestedingen om Oekraïne te steunen en de afhankelijkheid van de VS te verminderen na de ommezwaai van de Amerikaanse president in het conflict.
Daarnaast wordt in de tekst ook gepleit voor de mogelijkheid om middelen uit het Cohesiefonds aan te wenden voor defensieaankopen. Dit fonds is opgericht om de economische, sociale en territoriale cohesie van de Europese Unie te versterken en duurzame ontwikkeling te bevorderen voor de periode 2021-2027. Specifiek zal het milieuprojecten en trans-Europese netwerken financieren in lidstaten met een bruto nationaal inkomen per hoofd van de bevolking van minder dan 90% van het gemiddelde van de Unie.
De 27 willen ook de investeringen verhogen via projecten van de Europese Investeringsbank (EIB). De president van de EIB, Nadia Calviño, benadrukte woensdag dat de bank “klaar is om meer te doen” op het gebied van veiligheid en defensie, terwijl ze erop wees dat “elke euro die door de EIB wordt geïnvesteerd een euro is die wordt geïnvesteerd in Europese veiligheid”. De voormalige Spaanse minister zei dat ze zou vragen om het veiligheids- en defensie-initiatief, waarvoor nu een specifieke toewijzing van 8 miljard euro is, op te nemen in het algemene operationele programma van de Bank, zodat dit gebied een strategische prioriteit wordt.
Naast deze maatregelen hebben de EU-leiders voor het eerst een lijst opgesteld van “prioritaire gebieden” om hun capaciteiten te versterken als leidraad voor onmiddellijke defensie-investeringen, in overeenstemming met de NAVO en rekening houdend met de “lessen die zijn geleerd van Oekraïne”.
Bovenaan de Europese lijst staan luchtverdediging, artilleriesystemen, inclusief hoge precisieaanvalscapaciteiten, raketten en munitie, en drone- en anti-drone-systemen. De prioriteiten van de EU omvatten ook investeringen in strategische enablers (enablers zijn instrumenten die de uitvoering van strategieën mogelijk maken), militaire mobiliteit, verbetering van de bescherming van kritieke infrastructuur, cyberdreigingen en kunstmatige intelligentie, en elektronische oorlogsvoering.
Ook wordt de noodzaak benadrukt om de land-, zee- en luchtgrenzen van de EU te beschermen, met name aan de oostflank, terwijl op verzoek van Spanje en Italië ook bedreigingen vanuit de zuidflank worden aangepakt.
Bron: Agentschappen
