Het Middellandse Zeegebied is een van de hotspots van de planeet als het gaat om klimaatuitdroging en de daaruit voortvloeiende verwoestijning van de bodem. Volgens Enrique Morán, docent aan de afdeling Geografie van de UIB en een van de hoofdauteurs van het rapport van de Verenigde Naties “The Global Threat of Drylands: Regional and Global Aridity Trends and Future Projections”, zijn de Balearen tot nu toe gespaard gebleven van deze processen.
Morán wijst erop dat “hotspots van klimatologische uitdroging het westen van de Verenigde Staten, het schiereiland Yucatán (Mexico), het noordoosten van Brazilië en Argentinië, het Middellandse Zeegebied, Oost-Afrika en grote delen van Mongolië en China zijn. Wereldwijd is 70% van het continentale oppervlak droger dan 30 jaar geleden als gevolg van het drogere klimaat. De overige 30 % is natter.
De toenemende droogte heeft echter ernstige gevolgen voor de getroffen gebieden: Verslechtering van het vegetatiedek, negatieve gevolgen voor de biodiversiteit, verhoogd brandrisico, verhoogde bodemerosie en gevolgen voor gewassen en vee die niet bestand zijn tegen de nieuwe omstandigheden. Op de lange termijn zijn er economische en sociale gevolgen: Armoede, gezondheidsproblemen en emigratie.
Hoewel het Middellandse Zeegebied een van de brandpunten van klimaatverdroging is, wijst de UIB-professor erop dat er geen trend is naar een droger klimaat op de Balearen. De balans tussen neerslag en verdampt water – alleen of door evapotranspiratie van planten – is min of meer in evenwicht. De regenval neemt niet af, althans niet merkbaar, wat ons beschermt tegen uitdroging.
Enrique Morán bevestigt echter dat “seizoensgebonden variaties in regenval kunnen worden waargenomen, waardoor de beschikbaarheid van waterbronnen zeer onregelmatig kan zijn”. Het is daarom noodzakelijk om de watervoorraden in regenachtige jaren goed en verantwoord te beheren om droge jaren beter te kunnen doorstaan. Als het echter over het algemeen erg veel regent, wordt infiltratie bemoeilijkt en directe afvloeiing naar zee bevorderd, waardoor de beschikbaarheid van water afneemt. Het lijdt geen twijfel dat langdurige en langzame regenval veel beter is. “We moeten controleren of de seizoensgebondenheid en regelmaat van de regenval verandert en of er echt een trend is naar stortregens.”
Morán wijst erop dat “er niets zal worden opgelost als de Balearen niet evolueren naar een droger klimaat, maar niet-duurzaam landgebruik en bevolkingsgroei blijven doorgaan. Als deze twee factoren blijven bestaan, zal de infiltratie van water in de watervoerende lagen steeds moeilijker worden en zal het verbruik van waterbronnen toenemen, zodat de gevolgen van klimaatverdroging hetzelfde zullen zijn, zelfs als het niet op de eilanden gebeurt.
De UIB professor wijst erop dat “de Balearen een ander proces doormaken dat ze gemeen hebben met andere plaatsen: het opgeven van landbouwgrond, vooral in de bergen, wat leidt tot het groener worden van de bodem. Er is meer bos op de eilanden dan een paar decennia geleden. In principe is dit een positief proces, maar de nieuwe vegetatie verbruikt meer water en het risico op brand is groter.
Bron: Agentschappen
