Het rapport “Mar Balear 2024” waarschuwt dat de sterke druk van mens en toerisme op de archipel talrijke gevolgen heeft voor het mariene milieu, wat grotendeels te wijten is aan de toenemende afvalproductie en het stijgende verbruik van hulpbronnen.
Zoals donderdag (12 juni 2025) bekendgemaakt door Informe Mar Balear, een gezamenlijk project van alle mariene onderzoeksinstituten van de Balearen en andere instellingen, heeft de druk van mens en toerisme gevolgen voor de stranden en kustgebieden.
Zo wordt erop gewezen dat de Balearen een regio zijn die in wezen door toerisme wordt gekenmerkt, waarvan de economie voornamelijk door toerisme wordt aangedreven en 99,1 procent van de toeristische bedden in kustgemeenten is geconcentreerd. Er wordt ook gewezen op de toename van het aantal bezoekers, de toeristische beddencapaciteit en de menselijke druk volgens de gegevens van de indicator voor menselijke druk (IPH), om vervolgens de gevolgen van deze toenames uiteen te zetten.
Volgens het rapport neemt elke badgast bij elk strandbezoek ongewild ongeveer 34 gram zand mee. Daar komt nog bij dat er zand van de stranden wordt verwijderd tijdens de maatregelen om de opgehoopte posidonia-resten te verwijderen, die tijdens het toeristenseizoen worden uitgevoerd.
Tegen de achtergrond van de wereldwijde veranderingen, die door de stijging van de zeespiegel tegen het einde van de eeuw de helft van het strandoppervlak bedreigen, waarschuwen zij dat dit zandverlies de toekomst van de stranden van de eilanden “nog meer in gevaar brengt”. Wat betreft de gevolgen van overbevolking voor de kustsoorten, wijst het rapport op verschillende omstandigheden, zoals zonnebrandmiddelen, lawaai of afvalwater.
Zonnebrandcrème lost op in het water en kan verschillende soorten schade toebrengen aan mariene organismen en de gasuitwisseling tussen de atmosfeer en het zeewater verstoren. Bovendien beïnvloedt de overbevolking van de kusten het gedrag van organismen, zoals dolfijnen. Ook heeft lawaai een negatief effect op een groot aantal mariene soorten. Het rapport verwijst naar studies die aantonen dat zelfs posidonia wordt aangetast door het onderwatergeluid van boten.
De hoge druk door de mens leidt bovendien tot een hoge productie van afvalwater, dat in zuiveringsinstallaties moet worden behandeld. In de zomermaanden bereiken sommige zuiveringsinstallaties hun maximale capaciteit en overschrijden deze zelfs, wat een negatief effect heeft op de kwaliteit van het water dat in het mariene milieu wordt geloosd.
Het rapport “Mar Balear” benadrukt dat de druk van de mens en het toerisme op de eilanden de afgelopen jaren is toegenomen. Concreet wordt erop gewezen dat het aantal bezoekers is gestegen van 320.000 toeristen in 1959 tot maximaal 18,7 miljoen toeristen in 2024, d.w.z. een toename van 58 keer in 66 jaar.
Tussen 1959 en 2000 bedroeg de stijging 224.335 toeristen per jaar, terwijl tussen 2000 en 2024 deze stijging 376.100 toeristen per jaar bedroeg. In de loop van deze eeuw is het aantal toeristen bijna verdubbeld, van 9,8 tot 18,7 miljoen.
In dit verband wordt benadrukt dat de Balearen in 2050 meer dan 28,5 miljoen toeristen zullen ontvangen als de groei van de afgelopen 25 jaar zich onverminderd voortzet. Wat de legale toeristenplaatsen betreft, is het aantal gestegen van 14.609 in 1959 tot 607.522 in 2023, wat neerkomt op een verveertigvoudiging in 65 jaar tijd.
De toeristische plaatsen in vakantieappartementen, voegen ze eraan toe, hebben aan belang gewonnen ten opzichte van de toeristische accommodaties. Zo waren er in 2024 in totaal 103.915 vakantieappartementen op Mallorca, terwijl er in totaal 309.728 toeristische accommodaties waren.
Formentera is het eiland met het hoogste percentage toeristische accommodaties in vakantieappartementen, met 47 procent in 2021 en 2022, terwijl Ibiza met 19,8 procent in 2022 het laagste percentage heeft. Op Mallorca is een op de vier toeristische accommodaties een vakantieappartement, terwijl dat op Menorca een op de drie is, op Ibiza een op de vijf en op Formentera een op de twee.
Het rapport stelt dat deze toestroom van toeristen een directe invloed heeft op de indicator voor de menselijke druk, die op alle eilanden een duidelijke stijgende lijn vertoont en erop wijst dat het toerisme sneller groeit dan de woonbevolking. Deze stijging is het sterkst op Mallorca, gevolgd door de Pityusen en ten slotte Menorca, het eiland met de laagste bevolkingsgroei, zowel wat betreft inwoners als bezoekers.
De stijging van het aantal bezoekers leidt tot pieken van meer dan 2 miljoen mensen tegelijk op de Balearen. In dit verband wordt benadrukt dat in 2024 de hoogste waarden van de menselijke druk op alle eilanden en op Mallorca en Menorca tot nu toe zijn overschreden.
Bron: agentschappen
