Volgens een nieuw onderzoek van de University of California in Los Angeles (UCLA) in de VS zou een veelgebruikt antidepressivum het immuunsysteem kunnen helpen bij de bestrijding van kanker.
Zoals gepubliceerd in het vakblad “Cell”, verbeterden selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s) het vermogen van T-cellen om kanker te bestrijden aanzienlijk en onderdrukten ze de groei van tumoren bij een groot aantal soorten kanker in tumormodellen van zowel muizen als mensen.
“Het blijkt dat SSRI’s niet alleen onze hersenen verbeteren, maar ook onze T-lymfocyten, zelfs terwijl ze tumoren bestrijden”, zegt dr. Lili Yang, hoofdauteur van de nieuwe studie en lid van het Eli and Edythe Broad Center for Regenerative Medicine and Stem Cell Research aan de UCLA. “Deze medicijnen worden al tientallen jaren op grote schaal en veilig gebruikt voor de behandeling van depressie, waardoor herbestemming voor de behandeling van kanker veel eenvoudiger zou zijn dan de ontwikkeling van een volledig nieuwe therapie.”
Volgens de CDC gebruikt een op de acht volwassenen in de VS een antidepressivum, waarbij SSRI’s het meest worden voorgeschreven. Deze medicijnen, die onder merknamen als Prozac en Celexa worden verkocht, verhogen het serotoninegehalte (het “gelukshormoon” van de hersenen) door de activiteit van een eiwit genaamd serotoninetransporter of SERT te blokkeren. Hoewel serotonine vooral bekend staat om zijn rol in de hersenen, speelt het ook een belangrijke rol bij processen in het hele lichaam, waaronder de spijsvertering, de stofwisseling en de immuunactiviteit.
Yang en zijn team begonnen met onderzoek naar de rol van serotonine in de strijd tegen kanker nadat ze ontdekten dat immuuncellen die uit tumoren waren geïsoleerd, een hoger gehalte aan serotonine-regulerende moleculen bevatten. In eerste instantie concentreerden ze zich op MAO-A, een enzym dat serotonine en andere neurotransmitters zoals noradrenaline en dopamine afbreekt. In 2021 rapporteerden ze dat T-cellen MAO-A produceren wanneer ze tumoren herkennen, waardoor ze moeilijker kanker kunnen bestrijden. Ze ontdekten dat behandeling van muizen met melanoom en darmkanker met MAO-remmers (MAOI’s), de eerste klasse antidepressiva, de T-cellen hielp tumoren effectiever te bestrijden.
Omdat MAO-remmers echter veiligheidsproblemen met zich meebrengen, waaronder ernstige bijwerkingen en interacties met bepaalde voedingsmiddelen en medicijnen, richtte het team zijn aandacht op een andere serotonine-regulerende molecule: SERT. “In tegenstelling tot MAO-A, dat meerdere neurotransmitters afbreekt, heeft SERT maar één functie: het transport van serotonine”, legt dr. Bo Li, eerste auteur van de studie en hoofdonderzoeker in het laboratorium van Yang, uit. “SERT werd een bijzonder aantrekkelijk doelwit omdat geneesmiddelen die erop werken (SSRI’s) op grote schaal worden gebruikt en slechts minimale bijwerkingen hebben.”
De onderzoekers testten SSRI’s op tumormodellen van muizen en mensen met melanoom, borst-, prostaat-, darm- en blaaskanker. Ze ontdekten dat behandeling met SSRI’s de gemiddelde tumorgrootte met meer dan 50% verminderde en de effectiviteit van de kankercellen bestrijdende T-cellen, de zogenaamde killer T-cellen, bij het doden van kankercellen verhoogde. Het team onderzocht ook of de combinatie van SSRI’s met bestaande kankertherapieën de behandelingsresultaten zou kunnen verbeteren. Ze testten een combinatie van een SSRI en een anti-PD-1-antilichaam (een veelgebruikte immuuncheckpointblokkade-therapie, ook wel ICB genoemd) in muismodellen voor melanoom en darmkanker. ICB-therapieën werken door moleculen aan immuuncheckpoints te blokkeren die normaal gesproken de activiteit van immuuncellen onderdrukken, zodat T-cellen tumoren effectiever kunnen aanvallen.
De resultaten waren indrukwekkend: de combinatie verminderde de tumorgrootte bij alle behandelde muizen aanzienlijk en leidde in sommige gevallen zelfs tot volledige remissie. “Immuuncheckpointblokkades zijn bij minder dan 25% van de patiënten effectief”, zegt James Elsten-Brown, promovendus in het laboratorium van Yang en medeauteur van de studie.
“Als een veilig en veelgebruikt medicijn zoals een SSRI de effectiviteit van deze therapieën zou kunnen verhogen, zou dat enorme gevolgen hebben.” Om deze resultaten te bevestigen, gaat het team onderzoeken of kankerpatiënten die SSRI’s gebruiken in de praktijk betere resultaten behalen, met name degenen die worden behandeld met ICB-therapieën. “Studies schatten dat het ontwikkelingsproces van nieuwe therapieën tegen kanker, van de laboratoriumfase tot de eerstelijnszorg, gemiddeld 1,5 miljard dollar kost”, voorspelt de expert. “Als je dit vergelijkt met de geschatte kosten van 300 miljoen dollar voor het hergebruik van door de FDA goedgekeurde medicijnen, wordt duidelijk waarom deze aanpak zoveel potentieel heeft.”
Bron: agentschappen
