De stad Palma op Mallorca staat voor een belangrijke beslissing: de ideeënwedstrijd voor het terrein rond het voormalige Gesa-gebouw heeft het potentieel om het aanzien van de stad blijvend te veranderen. Met een investeringsvolume van ongeveer 91 miljoen euro, waarvan 40 miljoen alleen al naar de renovatie van het markante Gesa-gebouw gaat, is het een ambitieus project. Er zijn ook ondergrondse nieuwbouwprojecten gepland, een parkeergarage voor 700 voertuigen, meer groenvoorzieningen en het verlagen van een rijbaan.
De herinrichting belooft nieuwe tentoonstellingsruimtes in het Gesa-gebouw te creëren en de openbare ruimte op te waarderen. Maar het project brengt ook risico’s met zich mee en roept belangrijke vragen op. Dient het echt het welzijn van de stedelijke samenleving, of worden vooral de belangen van de auto- en vastgoedsector gediend ten koste van de openbare ruimte?
Deze vraag moet centraal staan in het debat. De geplande investeringen in cultuur zijn weliswaar positief te beoordelen, maar de omvang van de parkeergarage en de verlaging van de weg roepen vragen op.
Dergelijke beslissingen hebben verstrekkende gevolgen voor de manier waarop mensen zich in Palma verplaatsen, waar kinderen spelen en hoe de toegang tot de zee aan de Paseo Marítimo wordt ervaren. Het gaat dus om meer dan alleen gevels.
De concrete cijfers – 91 miljoen euro totaalvolume, 40 miljoen voor het Gesa-gebouw – zijn indrukwekkend. Ze geven echter geen informatie over hoe de exploitatiekosten van de nieuwe installaties zullen worden gefinancierd, wie de parkeerplaatsen zal gebruiken en hoe de verbouwing het dagelijkse verkeersvolume zal beïnvloeden.
Een parkeergarage met 700 parkeerplaatsen zou een extra stimulans kunnen zijn voor automobilisten om naar het stadscentrum te rijden – juist in een tijd waarin veel steden inzetten op duurzame mobiliteitsconcepten die de nadruk leggen op fiets-, bus- en voetgangersverkeer. Het verlagen van de straat kan op korte termijn verlichting brengen, maar op lange termijn zou het verkeer zelfs kunnen toenemen.
Een ander belangrijk aspect dat ontbreekt in de kerngegevens van het project is de klimaatbestendigheid. Hoe zal het project reageren op toenemende regenval en de stijgende zeespiegel?
Ondergrondse constructies stellen speciale eisen aan waterdichting en drainage, wat extra kosten met zich mee kan brengen. Het perspectief van de omwonenden, de kleine ondernemers aan de boulevard en de mensen die dagelijks gebruikmaken van de Paseo Marítimo wordt in het publieke debat vaak verwaarloosd. Er ontbreken gedegen verkeersstudies, schattingen van de parkeertarieven, uitspraken over de financiering en bindende toezeggingen over het gebruik van de nieuwe tentoonstellingsruimtes.
Zullen deze openbaar toegankelijk blijven of voornamelijk worden verhuurd voor lucratieve speciale tentoonstellingen? Om ervoor te zorgen dat de wedstrijd niet voorbijgaat aan de realiteit, zijn concrete oplossingen nodig. In plaats van 700 parkeerplaatsen zou een mix van kortparkeerplaatsen, aanzienlijk meer fietsenstallingen en veilige busverbindingen kunnen worden voorzien. Parkeerplaatsen zouden kunnen worden gedecentraliseerd en het stadscentrum zou autovrijer kunnen worden gemaakt. Een deel van de tentoonstellingsruimte zou bindend moeten worden gereserveerd voor lokale culturele initiatieven, zonder hoge huurprijzen te vragen. Tijdelijk gebruik tijdens de bouwfase zou lokale aanbieders kunnen ondersteunen. Milieu- en klimaatrisico’s moeten in een vroeg stadium worden onderzocht. Plannen voor hoogwater, grondwater en waterdichting moeten openbaar worden gemaakt, energieconcepten met zonne- en geothermische energie moeten in aanmerking worden genomen en duurzame bouwmaterialen moeten de voorkeur krijgen. De bouwfasen moeten zo worden gepland dat de winkelstraten niet maandenlang afgesloten zijn.
Een transparant tijdschema, vervangende parkeerplaatsen en voorschriften voor geluidsbeperking zijn essentieel. De betrokkenheid van het publiek moet worden versterkt. Wijkforums, nachtelijke evenementen, digitale ontwerpen ter beoordeling en de verplichting voor de winnaars om kleinere, vroeg zichtbare verbeteringen door te voeren, zouden vertrouwen wekken.
Samenvattend kan worden gesteld dat het idee om het Gesa-gebouw open te stellen voor cultuur en meer groen te creëren in principe positief is. De kritiek is echter terecht, omdat de aanwijzing van enorme parkeerterreinen en de verlaging van de straat de prioriteit leggen bij het autoverkeer in plaats van bij het verbeteren van de levenskwaliteit.
Als de stad de wedstrijd serieus neemt, moet zij de voorwaarden zo formuleren dat sociaal gebruik, klimaatadaptatie en mobiliteitsverandering voorrang krijgen. Anders dreigt een dure verbouwing die vooral nieuwe parkeerplaatsen voor forenzen oplevert – en de mensen die dagelijks gebruikmaken van de Paseo nauwelijks voor zich wint. Het is van cruciaal belang dat de behoeften van de stedelijke samenleving centraal staan in de planning om een duurzame en leefbare toekomst voor Palma te creëren.
Bron: agentschappen
