Het Comité voor geneesmiddelen voor menselijk gebruik (CHMP) van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) heeft de toelating van het Alzheimermedicijn “Leqembi” (lecanemab) afgewezen vanwege bijwerkingen. Lecanemab is een geneesmiddel van Eisai en Biogen dat eerder werd beschouwd als een van de meest veelbelovende geneesmiddelen voor de behandeling van milde cognitieve stoornissen in de vroege stadia van de ziekte van Alzheimer.
Het is een antilichaam tegen amyloïde bèta (AB), een belangrijk eiwit dat zich ophoopt in de hersenen van mensen met de ziekte van Alzheimer.
Het comité van deskundigen van het Europees Geneesmiddelenbureau concludeerde echter dat het waargenomen effect van ‘Leqembi’ in het vertragen van cognitieve achteruitgang niet opweegt tegen het risico van ernstige bijwerkingen van het medicijn, in het bijzonder het veelvuldig voorkomen van amyloïd-gerelateerde afwijkingen in beeldvorming, waaronder zwelling en mogelijke bloedingen in de hersenen van patiënten.
De EMA heeft de beoordelingsprocedure voor dit geneesmiddel in januari 2023 gestart. De resultaten van het fase III-onderzoek naar Clarity AD, gepubliceerd in het New England Journal of Medicine in november 2022, toonden aan dat het geneesmiddel milde cognitieve stoornissen bij mensen met de ziekte van Alzheimer met 27 procent verminderde na 18 maanden behandeling. Aan het onderzoek namen 1.795 mensen deel met een vroege vorm van de ziekte. De behandelgroep ontving tweemaal per week een dosis van 10 mg/kg lecanemab en de deelnemers werden verdeeld in gelijke groepen die placebo of lecanemab kregen.
Na zes maanden vertoonde de behandeling op alle tijdstippen zeer statistisch significante veranderingen ten opzichte van de uitgangswaarde in vergelijking met placebo. Bovendien verminderde het geneesmiddel na 18 maanden de amyloïdeniveaus in de hersenen zoals gemeten met positronemissietomografie (PET) in vergelijking met placebo.
In de Verenigde Staten werd lecanemab op 6 januari 2023 versneld goedgekeurd voor de behandeling van de ziekte van Alzheimer. Op dezelfde dag diende Eisai een aanvraag voor conventionele goedkeuring in bij de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) op basis van de resultaten van het onderzoek dat in juli van dit jaar werd uitgevoerd.
Aan de andere kant rapporteerde een studie gepubliceerd in het tijdschrift Neurology 2023, waarin 31 klinische onderzoeken werden geanalyseerd, veranderingen in het hersenvolume met verschillende soorten anti-amyloïde Alzheimer medicijnen, waaronder lecanemab. In dit onderzoek werd hersenkrimp ook in verband gebracht met een meer bekende bijwerking van de medicijnen, hersenoedeem, dat meestal geen symptomen heeft. Volgens dit overzicht van de onderzoeken hadden deelnemers aan twee grote onderzoeken met lecanemab in de hoogste dosis van het medicijn dat in de VS is goedgekeurd, een gemiddeld 28 procent groter verlies van hersenvolume na 18 maanden in vergelijking met placebo. De auteurs ontdekten ook dat antilichamen zoals lecanemab leidden tot een vergroting van de hersenventrikels, wat suggereert dat ze zich vullen met vloeistof.
Bij de patiënten die de goedgekeurde dosis lecanemab kregen, vergrootten de hartkamers 36 procent meer dan bij de patiënten die een placebo kregen. “De monoklonale antilichamen veroorzaakten een versnelling van ongeveer 40 procent van de laterale ventrikelvergroting, wat een klassieke marker is van neurodegeneratie. Dit werd alleen gezien bij medicijnen die amyloïd-gerelateerde beeldvormingsafwijkingen veroorzaakten, en we vonden een opvallende correlatie tussen de frequentie van deze afwijkingen en de mate van ventrikelvolumevergroting,” vertelde hoofdonderzoeker Scott Ayton destijds aan MedPage Today.
Toen de onderzoeksresultaten in november werden gepubliceerd, merkte Raquel Sánchez-Valle, hoofd van de afdeling Neurologie van het Hospital Clínic de Barcelona, op dat 21,5 procent van de patiënten die werden behandeld met lecanemab enkele van de MRI-afwijkingen hadden die werden geassocieerd met amyloïd-gerelateerde beeldvormingsafwijkingen, vergeleken met 9,5 procent in de placebogroep. Maanden eerder, in november 2022, berichtte Science ook over het overlijden van een proefpersoon die was overleden aan een massale hersenbloeding – de tweede in het lecanemab-onderzoek.
De vrouw had een beroerte gehad en werd behandeld met een antistollingsmiddel dat een bloeding veroorzaakte. Ze leed ook aan cerebrale amyloïde angiopathie (CAA), een ziekte waarbij de gladde spieren in de wanden van bloedvaten in de hersenen geleidelijk worden vervangen door amyloïde afzettingen. Lecanemab richt zich tegen amyloïde en volgens CAA-experts heeft het gebruik ervan waarschijnlijk de bloedvaten van de vrouw verzwakt en de bloeding veroorzaakt. Hoewel CAA moeilijk te diagnosticeren kan zijn voor de dood, zelfs met hersenscans, komt het voor bij ongeveer de helft van de Alzheimerpatiënten, dus “kan het gevaarlijk zijn om lecanemab toe te dienen zonder te wijzen op de voor de hand liggende interacties met anticoagulantia”, waarschuwde de American Association for the Advancement of Science.
In haar goedkeuringsbericht waarschuwde de FDA dat lecanemab in “zeldzame” gevallen “ernstige en mogelijk levensbedreigende” bijwerkingen kan veroorzaken. Paresh Malhotra, hoofd van de afdeling neurologie aan het Imperial College in Londen en adviserend neuroloog aan het Imperial College Healthcare NHS Trust (VK), zei dat deze bijwerkingen “gerelateerd waren aan de genetica van de patiënten en ook aan het feit dat ze anticoagulantia gebruiken”.
Bron: Agentschappen
