De groeiende populariteit en beschikbaarheid van plantaardige alternatieven voor belangrijke jodiumbronnen zoals melk, zuivelproducten en vis draagt bij aan een ontoereikende en afnemende jodiuminname in landen in de Europese regio van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), volgens een rapport dat vrijdag (28 juni 2024) is gepubliceerd door WHO Europe en het Global Iodine Network (IGN).
Melk en zuivelproducten zijn belangrijke bronnen van jodium in veel West- en Centraal-Europese landen, vooral voor kinderen.
Veel diervoeders en voedingssupplementen zijn verrijkt met jodium om de gezondheid van het vee en de melkproductie te verbeteren. De consumptie van zuivelproducten neemt echter af onder adolescenten en volwassenen, waardoor het risico op een jodiumtekort toeneemt.
Jodiuminname is vooral belangrijk voor de ontwikkeling van de hersenen van de foetus voor en tijdens de zwangerschap. “Overschakelen op plantaardige melkalternatieven, vooral onder vrouwen die al een hoger risico lopen op jodiumtekort en schildklieraandoeningen dan mannen, is zorgwekkend voor hun jodiumvoorziening, vooral in landen die afhankelijk zijn van melk als bron van jodium, omdat de meeste melkalternatieven geen jodium bevatten,” zei WHO regionaal directeur voor Europa, Hans Henri P. Kluge.
Kluge benadrukte dat het rapport “een belangrijke rol” heeft gespeeld bij het benadrukken van een probleem dat “opnieuw de kop opsteekt in landen in de hele regio”. Jodisatie van zout blijft de belangrijkste strategie om te zorgen voor voldoende jodiuminname op het continent, maar wordt ook beïnvloed door veranderingen in voeding en levensstijl.
In dit opzicht zijn voedingsmiddelen die buitenshuis worden geproduceerd of gekookt, zoals brood, verwerkt vlees of kant-en-klaarmaaltijden, nu de belangrijkste bron van zout in het westerse dieet, goed voor 70-80% van de totale consumptie. Recente marktonderzoeken hebben echter aangetoond dat slechts 9% van het zout in bewerkte voedingsmiddelen in Duitsland en 34% in Zwitserland gejodeerd was. In 24 landen met vrijwillige of geen jodisatie worden veel geconsumeerde voedingsmiddelen gemaakt met niet-gejodeerd zout. Daarom hebben zowel WHO Europe als het Global Iodine Network opgeroepen om zout en plantaardige melkalternatieven dringend te verrijken met jodium.
Gauden Galea, hoofd van het Special Initiative on Noncommunicable Diseases and Innovation, voegde eraan toe dat landen “flexibeler beleid nodig hebben om mensen te beschermen tegen jodiumtekort”, zoals verplichte maatregelen voor het gebruik van gejodeerd tafelzout in bewerkte voedingsmiddelen en de integratie van maatregelen voor zoutreductie en zoutjodisatie.
Deze aanbevelingen weerspiegelen de “Race naar de finish”-campagne van de WHO, die empirisch onderbouwde praktijken stimuleert die landen helpen hun wereldwijde verplichtingen op het gebied van gezondheid na te komen, waaronder de VN-doelen voor duurzame ontwikkeling. Ze ondersteunen ook het beleid van de WHO om de natriuminname te verminderen en jodiumtekort te voorkomen door te adviseren minder zout te gebruiken, maar altijd gejodeerd zout.
Aan de andere kant benadrukte NGI-directeur Werner Schultink dat “er een gebrek aan kennis is over de gevolgen van jodiumtekort bij de bevolking, gezondheidsautoriteiten, gezondheidswerkers en voedingsmiddelenfabrikanten”. Als gevolg daarvan “stagneert de vooruitgang of neemt deze in sommige landen zelfs af”.
Naast het zichtbare teken van een struma, een knobbel of zwelling aan de voorkant van de hals veroorzaakt door een ontstoken schildklier, verhoogt jodiumtekort ook de incidentie van te voorkomen schildklierziekten zoals schildklierknobbels, multinodulair struma en hyperthyreoïdie, vooral bij volwassenen en ouderen. Onbehandelde hyperthyreoïdie verhoogt het risico op hartritmestoornissen, hartfalen, osteoporose, ongunstige zwangerschapsuitkomsten en cognitieve stoornissen bij ouderen.
Bron: Agentschappen
