Maïs uit Amerika werd geleidelijk aan opgenomen in het dieet van de inwoners van de Canarische Eilanden, totdat het aan het einde van de 18e en het begin van de 19e eeuw een basisvoedingsmiddel werd, toen de opbrengsten al die van tarwe overtroffen, bijvoorbeeld op Gran Canaria, een eiland waarvan de bevolkingsgroei grotendeels te danken was aan deze nieuwe cultuurplant.
Elf onderzoekers van de universiteiten van Las Palmas de Gran Canaria (ULPGC), La Laguna en Burgos, het Museo Canario en het Instituto de Historia del CSIC publiceren deze maand in het American Journal of Biological Anthropology een studie over de gevolgen die de introductie van een nieuw voedingsmiddel, namelijk maïs, had voor de Canarische samenleving.
De resultaten zijn van belang voor de hele eilandengroep, aangezien de Canarische Eilanden de poort naar de Oude Wereld waren voor nieuwe cultuurgewassen die na de ontdekking van Amerika in 1492 vanuit Amerika werden geïntroduceerd. Wat er op de Spaanse archipel gebeurde, kan dan ook worden beschouwd als een voorbode van wat later in andere gebieden zou gebeuren, benadrukt de eerste ondertekenaar van de studie, Jonathan Santana van de ULPGC, tegenover EFE.
Het onderzoek analyseert of de verandering in voedingspatroon sporen heeft achtergelaten in honderd menselijke botresten die zijn gevonden op archeologische vindplaatsen uit de 16e tot 18e eeuw in het noorden van Gran Canaria, en in runderbotten die zijn gevonden in de omgeving van het Hospital de San Martín in Las Palmas, dat van 1481 tot 1780 bestond.
Hun strategie bestond erin de aanwezigheid van C4, een koolstofisotoop die ontstaat door fotosynthese van planten zoals maïs en sorghum, in deze resten te meten. De concentratie ervan in de botten zegt veel over het dieet van de betreffende persoon of het dier, aangezien de consumptie van mediterrane graansoorten zoals tarwe of gerst – die tot 1492 in Europa werden gegeten – een andere afdruk achterlaat: de isotoop C3.
De resultaten van de analyse wijzen erop dat in de 16e eeuw, in de eerste decennia van de reizen naar Amerika, al sporen van isotopen afkomstig van de consumptie van maïs in de botten van deze mensen en dieren aantoonbaar zijn, zij het in kleine hoeveelheden.
In de 17e eeuw ontstond een gemengd dieet van maïs en mediterrane graansoorten, en in de 18e eeuw was maïs al een basisbestanddeel van het dieet van zowel de eilandbewoners als het vee, dat hen van vlees en kaas voorzag en op zijn beurt steeds vaker met maïs als veevoer werd gevoerd.
De auteurs benadrukken dat deze bevinding overeenkomt met historische gegevens uit de graanproductieregisters van Gran Canaria, die om fiscale redenen gedetailleerd werden bijgehouden.
In 1789 werd op het eiland 42.554 fanegas maïs (55,5 liter per fanega: 2.361 kubieke meter) geproduceerd, tegenover 74.116 fanegas tarwe (4.113 m³); maar slechts twee decennia later, in 1813, was de oogst van dit eerste graan op het eiland al bijna twee keer zo groot als die van tarwe (98.708 fanegas tegenover 57.527, of 5.477 m³ tegenover 3.195).
Deze verandering in de landbouw viel, zo benadrukt het artikel, samen met de toenemende verspreiding van runderen op het eiland (in de tijd van de oorspronkelijke bewoners kwam het dierlijke eiwit in de voeding vooral van geiten en schapen) en met nieuwe landbouwtechnieken die gepaard gingen met het gebruik van dierlijke mest als meststof.
Als gevolg daarvan verdrong de maïsteelt in het noorden van Gran Canaria, het vochtigere en vruchtbaardere deel van het eiland, snel de suikerrietplantages, het “witte goud” dat in de decennia na de verovering van de eilanden de economie had aangedreven.
Dit alles leidde tot ingrijpende sociale veranderingen: maïs en nieuwe landbouwtechnieken zorgden voor een aanzienlijke bevolkingsgroei op Gran Canaria en bevorderden de uitbreiding van de steden.
Bron: agentschappen
